Νύχτα Βασάνου
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, 1903
Πότε, μάτια μου καημένα,
θα κλεισθήτε στη σιγή,
να χαρίσετε σ' εμένα
ύπνο, ανάπαψη πικρή;
Αφουγκράσου! πώς τ' αηδόνι
λούφαξε στην ερημιά.
Άκουσ', άκουσε τον γκιώνη·
παύει να μοιρολογά...
Και τ' αστέρια, μαραμμένα
λουλουδάκια του Θεού,
σβηόνται, πέφτουν ολονένα
απ' τον κάμπο τ' ουρανού
Και το πυροφάνι εχάθη,
που στην έρμη ακρογιαλιά
φέγγει του γιαλού τα βάθη
κι αντιλάμπει στη στεριά.
Κ' η Λιαλιώ που τ' αγναντεύει
με λαχτάρα, η λυγερή,
σφάλησε το τζάμι, φεύγει·
αχ! τί όνειρα θα ιδή...
Μοναχός εγώ αγρυπνάω,
νυχτερεύω μοναχός·
'λεημοσύνη σας ζητάω,
νύχτα, δόλι' αγάπη, φως!
Ναι, μα το ιερό σκοτάδι,
ναι, μα τ' άστρο της αυγής,
ούτε ύπνος, για σημάδι,
στη γαλήνη αυτή της γής!...
Γίνε, νύχτα, συντροφιά μου,
στη βαθειά, άπειρη σιγή·
έλα μες στην αγκαλιά μου,
δος μου ανάπαψη πικρή.
στο θάνατον αναπαημό να βρω θα περιμένω
μάτια κλεισμένα στην υγρή του χώματος πληγή
θα λαχταρώ με τη σιωπή το πιο βασανισμένο
χαμόγελο της σιγαλιάς που απλώνεται στη γη
αηδόνι, όταν λούφαξες, ο γκιώνης σ’ εμιμήθη
και ταστεράκια σβήσανε μαραζωμένα εκεί
στα ουράνια τα παράξενα που ταχταρίζουν μύθοι
βαθιά στου στερεώματος θλιμμένο τουμπεκί
death instinct, death wish
η ακρογιαλιά σκοτείνιασε, το πυροφάνι εχάθη
ο φλοίσβος ράντισε ύσσωπο τα μάγουλα που καιν
πάνω σε τζάμι σφαλιχτό τα δάκρυα που σαν λάθη
το όχι ξέχασαν καιρό, λησμόνησαν το δεν
τη νύχτα αυτή θα ξαπλωθώ στα βλύσματα των πόθων
που με άπειρη σιγή, αχνά, χαράζουν το λαιμό
δεν θάχω πια το αλύχτισμα πικρών του βίου γρόθων
να μου τραντάζει το κορμί σ' ανόσιο παιδεμό
Αν λοιπόν όλες οι οργανικές ορμές, ως συντηρητικές και ιστορικά αποκτημένες, αποβλέπουν στην επαναστροφή, στην αποκατάσταση παλαιότερων καταστάσεων, τότε πρέπει να αποδώσουμε τα αποτελέσματα της οργανικής εξέλιξης σε εξωτερικές, διαταρακτικές και εκτρεπτικές επιρροές. Το στοιχειώδες έμβιο ον δεν θα ήθελε εξαρχής να υποστεί οποιαδήποτε αλλαγή και υπό αμετάβλητες συνθήκες θα επαναλάμβανε πάντοτε την ίδια πορεία ζωής. Αλλά σε τελική ανάλυση η εξελικτική ιστορία της γης και της σχέσης της προς τον ήλιο είναι αυτή που αποτυπώθηκε στην εξέλιξη των οργανισμών. Οι συντηρητικές οργανικές ορμές δέχθηκαν μέσα τους κάθε τέτοια αλλαγή που επιβλήθηκε στην πορεία ζωής και την διατήρησαν, ώστε να μπορεί να επαναλαμβάνεται. Έτσι δίνουν κατ' ανάγκη την παραπλανητική εικόνα δυνάμεων που επιδιώκουν την αλλαγή και την πρόοδο, ενώ στην πραγματικότητα αποβλέπουν απλώς σε έναν παλαιό στόχο με παλαιά και νέα μέσα. Θα μπορούσε να κατονομασθεί και αυτός ο τελικός στόχος κάθε οργανικής επιδίωξης. Αν ο στόχος της ζωής ήταν μια κατάσταση που δεν έχει επιτευχθεί ποτέ μέχρι σήμερα, αυτό θα ερχόταν σε αντίθεση προς την συντηρητική φύση των ορμών. Στην πραγματικότητα πρέπει να είναι μία παλαιά κατάσταση αφετηρίας, την οποία το έμβιο ον κάποτε εγκατέλειψε και στην οποία τώρα επιστρέφει μέσα από όλους τους δρόμους της εξέλιξης. Αν μπορούμε να δεχθούμε ως εμπειρία χωρίς εξαιρέσεις την ιδέα ότι όλα τα έμβια όντα πεθαίνουν για εσωτερικούς λόγους και επιστρέφουν στην ανόργανη κατάσταση, μπορούμε και να πούμε απλώς: Στόχος της ζωής είναι ο θάνατος, και αναδρομικά: Τα άψυχα υπήρξαν πριν από τα έμψυχα.
Φρόιντ, Πέραν της Αρχής της Ηδονής
μτφ. Λευτέρης Αναγνώστου
εκδ. Επίκουρος 2001
Munch - Maiden and Death
Πέντε χρόνια μετά την έκδοση του Πέραν της Αρχής της Ηδονής,
ο Φρόιντ σημειώνει ότι το πιο πάνω απόσπασμα είναι
η ανάπτυξη ενός ακραίου συλλογισμού...
ο Φρόιντ σημειώνει ότι το πιο πάνω απόσπασμα είναι
η ανάπτυξη ενός ακραίου συλλογισμού...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου