Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2013


ο Αντρέ και η Ντορίν δεν χωρίσανε ποτέ


Αυτός που στο τέλος της προηγούμενης ανάρτησης αντιγράψαμε ένα κομμάτι του, νάτος πιο κάτω αγκαλιά με την αγαπημένη του. Πέρασαν οκτώ μέρες ως τη σημερινή επέτειο του θανάτου του ζευγαριού. Στο μεταξύ, οι Έλληνες νεοναζί περιέλαβαν στον κατάλογο των θυμάτων τους κι έναν Έλληνα, όχι μετανάστη, αλλά αντιφασίστα. Τα μέσα που έδωσαν χρόνο και εικόνα στους χρυσαβγίτες ανακαλύπτουν τώρα την εγκληματική δράση τους, αποσιωπώντας ότι είναι αξεχώριστη από την πολιτική τους δράση, ότι η πολιτική τους δράση είναι εγκληματική. Από την άλλη πλευρά, όσα ήδη καταγγέλονταν για τη δράση της ΧΑ, και αποσιωπούνταν από τα επίσημα κανάλια, σήμερα χρησιμεύουν σε μια κατάσταση εξαίρεσης από τη νομιμότητα μιας, όχι σοβαρότερης όπως ίσως κάποιοι θα προτιμούσαν να την δουν να εξελίσσεται, αλλά πάντως αυτοπροβαλλόμενης ως μοναδικής αντισυστημικής πολιτικής δύναμης. Αν το πολιτικό σύστημα είναι το συνταγματικό τόξο, η ΧΑ φαίνεται ότι επιχειρείται να τεθεί εκτός συστήματος. Ίσως κάτι τέτοιο να θεωρείται πια αναγκαίο, όμως το ερώτημα θα έπρεπε να αφορά το πώς διογκώθηκε το βδέλυγμα. Η ελληνική κοινωνία διέθεσε το υπόστρωμα. Τώρα είναι μια καλή ευκαιρία να συνηθίζουμε την αναγεννημένη εξοστρακιστική δύναμη του κράτους. Κι όλα αυτά, μαζί με πίκρα και οργή, μοιάζουν αστεία. Σα να γελάνε με τις παράξενες ημέρες μας τα ερωτευμένα γεροντάκια της φωτογραφίας, ο Αντρέ κι η Ντορίν. 



Για πολύ καιρό άφηνες να σε πτοεί η κατηγορηματικότητά μου· για σένα ήταν η έκφραση θεωρητικών γνώσεων τις οποίες δεν κατείχες. Σιγά - σιγά, δεν αφηνόσουν να επηρεαστείς. Ακόμα καλύτερα: επαναστατούσες ενάντια στις θεωρητικές κατασκευές και ιδιαίτερα ενάντια στις στατιστικές. Αυτές είναι ακόμα λιγότερο πειστικές, έλεγες, αφού αποκτούν νόημα μόνο με την ερμηνεία τους. Η ερμηνεία πάλι δεν μπορεί να επικαλεστεί τη μαθηματική ακρίβεια στην οποία η στατιστική στηρίζει το κύρος της. Είχα ανάγκη από τη θεωρία για να δομήσω τη σκέψη μου και σου ανταπαντούσα πως η μη δομημένη σκέψη κινδυνεύει συνεχώς να βουλιάξεις μέσα στον εμπειρισμό και την ασημαντότητα. Αποκρινόσουν πως η θεωρία απειλεί πάντα να γίνει μια θηλιά στο λαιμό που δεν μας αφήνει να δούμε τη μεταβαλλόμενη πολυπλοκότητα της πραγματικότητας. Κάναμε αυτές τις συζητήσεις δεκάδες φορές και ξέραμε εκ των προτέρων τι θα απαντούσε ο άλλος. Ήταν μέρος του παιχνιδιού. Αλλά σ' αυτό το παιχνίδι ήσουν σε πλεονεκτική θέση. Δεν χρειαζόσουν τις γνωσιακές επιστήμες για να ξέρες ότι χωρίς τη διαίσθηση και το συναίσθημα δεν υπάρχει ούτε νόηση ούτε νόημα. 

Μια σχέση χωρίς επίθετα του τύπου "ολέθρια" ή "θυελλώδης", η σχέση του Αντρέ και της Ντορίν επρόκειτο να φτάσει στο τέλος. Του Αντρέ Γκορζ το πιο πάνω απόσπασμα από το Γράμμα στη Ντ. που έγραψε κλαίγοντας, όπως σημειώνει στο επίμετρο του βιβλίου ο Μιχ. Μητσός. Το έγραψε από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο του 2006, λίγο καιρό πριν την κοινή έξοδο με την αγαπημένη του από τη ζωή. Του Αντρέ Γκορζ ήταν και το απόσπασμα στο τέλος της προηγούμενης ανάρτησης, από τους Δρόμους του Παράδεισου του 1983, που θα πρέπει να έγραψε χαμογελώντας με αγωνία για την τύχη των ονείρων του για τη χειραφέτηση, την απελευθέρωση, για μιαν άλλη ζωή που τότε, με προσανατολισμένη χρήση των νέων τεχνολογιών, έμοιαζε πιο εύκολη. Ήταν η εποχή που το κράτος δικαίου και πρόνοιας μεσουρανούσε στην Ευρώπη και ο Γκορζ, που είχε ήδη πει αντίο στο προλεταριάτο, ασκούσε κριτική τόσο στον "νεκροζώνταντο καπιταλισμό" όσο και στον "εργατικό συντηρητισμό", έβλεπε την ουσία της ζωής στις μη οικονομικές δραστηριότητες, και διάβαζε τα Grundrisse εστιάζοντας στην πρόβλεψη του Μαρξ για την αδιαφορία για τη φύση της εργασίας, σε μια σκέψη που θα συνέχιζε σταθερά αποκαλύπτοντας την απάτη της ιδεολογίας της εργασίας "ως πηγής σφυρηλάτησης κοινωνικών δεσμών". Ο Γκορζ προειδοποιούσε ότι 
Ζούμε με τρόπο εκπληκτικά σχιζοφρενή. Οι κοινωνικές μας σχέσεις κυριαρχούνται από την ιδέα της ίσης ανταλλαγής αλλά αυτή η ιδέα, που είναι χαρακτηριστικό του καπιταλισμού και του σοχιαλισμού, απουσιάζει από την υπαρξιακή εμπειρία. Στις προσωπικές και συναισθηματικές σχέσεις μας, δεν τίθεται ποτέ ζήτημα ίσης ανταλλαγής αλλά το ζήτημα είναι να δώσουμε περισσότερα από αυτά που παίρνουμε. Οι σχέσεις φιλίας, έρωτα, αγάπης, τρυφεράδας, βασίζονται στην επιθυμία του καθένα να δώσει στον άλλο το μάξιμουμ - το παν - κι αυτό απαιτεί πάντα ένα συναγωνισμό για να δώσουμε περισσότερα. 

Ο Γκορζ έδωσε το απόλυτο μάξιμουμ στη Ντορίν. Όχι σ' όλη τη διάρκεια της σχέσης τους. Στο γράμμα του παραδέχεται τις αδυναμίες του, την αντίληψη της δικής του ανάγκης να ζήσουν μαζί σαν μιας ανάγκης δικής της. Το Γράμμα στη Ντ. είναι μια δημόσια επιστολή εξομολόγησης και συγγνώμης προς τη Ντορίν που αγάπησε κι ονειρεύτηκε να μην τη χάσει ποτέ, όπως κι έγινε. Γράφτηκε περίπου δεκαπέντε μήνες πριν την πραγματοποίηση της απόφασης που είχε, στο τέλος του γράμματος, αποκαλύψει. Σαν σήμερα, στις 24 Σεπτεμβρίου 2007, ένας φίλος τους βρήκε τα πτώματα του Αντρέ και της Ντορίν. Είχαν αυτοκτονήσει με θανατηφόρα ένεση. Έτσι, το απίθανο, το "για πάντα μαζί", συνέβη και για τους δυο.  
Μόλις έγινες ογδόντα δύο χρονών. Είσαι ακόμα όμορφη, γοητευτική και επιθυμητή. Πάνε πια πενήντα οκτώ χρόνια που ζούμε μαζί και σ' αγαπώ περισσότερο από ποτέ. Τελευταία σε ξαναερωτεύτηκα για άλλη μια φορά και έχω πάλι μέσα μου ένα σπαρακτικό κενό που το γεμίζει μονάχα το σώμα σου αγκαλιασμένο σφιχτά με το δικό μου. Τη νύχτα βλέπω καμιά φορά έναν άντρα, μέσα σ' ένα έρημο τοπίο, να περπατά σ' έναν άδειο δρόμο πίσω από μια νεκροφόρα. είμαι αυτός ο άντρας. Εσένα μεταφέρει η νεκροφόρα. Δεν θέλω να παραβρεθώ στην καύση σου· δεν θέλω να παραλάβω ένα δοχείο με τις στάχτες σου. Ακούω τη φωνή της Καθλίν Φεριέ που τραγουδάει "Die Welt ist leer, Ich will nicht leben mehr" και ξυπνάω. Αφουγκράζομαι την αναπνοή σου, το χέρι μου σε αγγίζει. Και οι δυο θα θέλαμε να μην χρειαστεί να ζήσουμε μετά από τον θάνατο του άλλου. Έχουμε πει πολλές φορές ο ένας στον άλλο πως στην απίθανη περίπτωση που θα είχαμε μια δεύτερη ζωή, θα θέλαμε να την περάσουμε μαζί. 





Die Welt ist leer, Ich will nicht leben mehr 


θα πει 

ο κόσμος είναι άδειος, δεν θέλω πια να ζω.

Στο άνωθεν γιουτούμβιο το εν λόγω άσμα σε χρόνο16:39.




6 σχόλια:

  1. δεν θα υπερασπιστώ το δικαίωμα του τέλους.... τους...

    αλλά μεταξύ μας.... θα αναφωνήσω...


    τι έρωτας και αγάπη θεέ μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συγκλονιστικό και το γράμμα και το τραγούδι. Μόνο εσύ μπορούσες να κάνεις τέτοια αναζήτηση να βρεις το τραγούδι. Είδα μετά ότι ο επίμαχος κύκλος (κλασσικών) τραγουδιών σχετίζεται με τη γυναικεία αγάπη και το συγκεκριμένο αναφέρεται στο θάνατο του άντρα και η γυναίκα είναι που λέει το συγκλονιστικό "Die Welt ist leer, Ich will nicht leben mehr" (ή ich bin nicht lebend mehr= δεν είμαι ζωντανός πλέον, όπως είδα στο κείμενο του γιουτούμβιου το οποίο ή κάνει λάθος ή ο Αντρέ το θυμάται αλλιώς). Μήπως τελικά η γυναικεία αγάπη μπορεί να είναι η αρχετυπική (όπως ίσως η αγάπη της μάνας για το παιδί της) και ας μαθαίναμε μικροί "μάτια που κλαίνε μην τα πιστεύεις"; Η όλη ιστορία μου θύμισε κάτι μοναδικό που έχω ζήσει: Τον ποιητή Ηλία Λάγιο (έφυγε ίσως οικειοθελώς πριν από χρόνια) να μου διαβάζει στο παλιό βιβλιοπωλείο "Παρουσία" στη Σόλωνος το "Περί Ύψους" του Εγγονόπουλου, το πιο ωραίο νεοελληνικό ερωτικό ποίημα, όπως το χαρακτήρισε. Αιωνία η μνήμη αυτών. Prost!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. "Και σ' αγαπώ παράφορα", το έχεις νιώσει ποτέ για μια γυναίκα, πυροτεχνουργέ των αναρτήσεων; Δεν ήξερα ότι το έχει διαβάσει ο Πουλικάκος! Είσαι πολύ μπροστά, αγαπητέ. Πολύ μπροστά. "Πολλή ζωίτσα να 'χεις", εύχομαι, ή κάπως έτσι, που λέει κι ο αγαπημένος σου Παπαδιαμάντης.

      Διαγραφή