από το βιβλιαράκι
ΟΙ ΜΑΖΕΣ
Η ενδόρρηξη του κοινωνικού στα Μέσα
του Jean Baudrillard
μτφ. Π. Καλαμαράς
μτφ. Π. Καλαμαράς
[εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα, 1993]
 |
|
Η αβεβαιότητα που περιβάλλει το κοινωνικό και πολιτικό αποτέλεσμα των δημοσκοπήσεων (χειραγωγούν ή δεν χειραγωγούν την κοινή γνώμη;), παρόμοια μ' εκείνη που περιβάλλει την πραγματική οικονομική αποτελεσματικότητα της δημοσιότητας, δεν θα αποκαλυφθεί ποτέ τελείως. [...] Η δημοσιότητα, οι δημοσκοπήσεις και τα μέσα γενικότερα μπορούν μόνο να φαντα-σιωθούν· υπάρχουν μόνο στη βάση της εξαφάνισης, της εξαφάνισης από το δημόσιο χώρο, από την πολιτική σκηνή, από την κοινή γνώμη, σε μια θεατρική και αντιπροσωπευτική μορφή όπως λάμβανε χώρα σε προγενέστερες εποχές. Συνεπώς μπορούμε να εφησυχάζουμε: δεν μπορούν να τον καταστρέψουν. Αλλά δεν πρέπει να τρεφουμε οποιαδήποτε ψευδαίσθηση: δεν μπορούν και να τον επαναφέρουν.
[...]
Ποτέ δεν θα μάθουμε αν μια διαφήμιση ή μια δημοσκόπηση έχουν επηρεάσει πραγματικά την ατομική ή συλλογική θέληση, αλλά επίσης ποτέ δεν θα μάθουμε τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχαν δημοσκοπήσεις ή διαφημίσεις.
[...]
Αυτή είναι οι μοίρα μας: υποκείμεθα στις δημοσκοπήσεις, στην πληροφόρηση, στη δημοσιότητα, στη στατιστική σταθερά αντιμέτωποι με την προκαταβολική στατιστική επαλήθευση της συμπεριφορών μας, απορροφημένοι απ' αυτή τη μόνιμη διάθλαση και των πλέον ελάχιστων κινήσεων μας, δεν αντιμετωπίζουμε πλέον τη θέλησή μας.
[...]
Υπάρχει μια αισχρότητα στη λειτουργία και στην πανταχού παρουσία των δημοσκοπήσεων και της δημοσιότητας. Όχι γιατί μπορεί να προδίδουν το μυστικό μιας γνώμης, τον αποκρυφισμό της θέλησης, ή γιατί μπορεί να παραβιάζουν κάποιον άγραφο νόμο της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά γιατί επιδεικνύουν αυτό το πλεόνασμα του κοινωνικού, αυτό το είδος της συνεχούς ηδονοβλεψίας της ομάδας εν σχέσει με τον εαυτό της: πρέπει κάθε στιγμή να ξέρουν τι θέλει, να ξέρουν τι σκέπτεται, να είναι ενημερωμένες για τις ελάχιστες ανάγκες της, τους ελάχιστους φόβους της, να βλέπει τον εαυτό της συνεχώς στη βιντεοθόνη των στατιστικών, να παρατηρεί σταθερά το δικό της θερμομετρικό διάγραμμα, όλα αυτά σαν μια μορφή υποχονδριακής τρέλας.
[...]
Η σιωπή των μαζών είναι επίσης, με μια έννοια, αισχρή. Γιατί και οι μάζες διαμορφώνονται απ' αυτήν την άχρηστη υπερπληροφόρηση που ισχυρίζεται ότι τους διαφωτίζει, όταν το μόνο που κάνει είναι να παραγεμίζει τον αντιπροσωπευτικό χώρο και να αυτοακυρώνεται, μέσα σε μια σιωπηλή ισοδυναμία. Και δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά εναντίον αυτής της αισχρής κυκλικότητας των μαζών και της πληροφόρησης; Τα δύο φαινόμενα αλληλοτροφοδοτούνται: οι μάζες δεν έχουν γνώμη και η πληροφόρηση δεν τους πληροφορεί.
[...]
Οι άνθρωποι δημοσιοποιήθηκαν. Φτάνουν να επιτρέπουν στους εαυτούς τους ακόμη και την πολυτέλεια να απολαμβάνουν μέρα με τη μέρα, όπως σ' ένα οικογενειακό σινεμά, τις διακυμάνσεις της γνώμης τους στην καθημερινή ανάγνωση των δημοσκοπήσεων. Μόνο μ' αυτή την έννοια πιστεύουν σ' αυτές, μόνο έτσι πιστεύουμε σ' αυτές, όπως πιστεύουμε σ' ένα παιχνίδι κακής προφητείας, τα βλέπω ή πάω πάσο στην πράσινη τσόχα της πολιτικής σκηνής.
[...]
Μπροστά σ' αυτόν τον τύπο της συνείδησης, αναγκαζόμαστε να δώσουμε συγχαρητήρια στους εαυτούς μας για την ουσιαστική αποτυχία των δημοσκοπήσεων και για τις διαστροφές που τις κάνουν αβέβαιες και τυχαίες. Μακράν απ' το να λυπηθούμε για κάτι τέτοιο, πρέπει να σκεφτούμε ότι εδώ υπάρχει ένα είδος μοίρας ή διαβολικής μεγαλοφυίας (η διαβολική μεγαλοφυία του ίδιου του κοινωνικού) που βγάζει αυτήν την τόσο όμορφη μηχανή εκτός λειτουργίας και την εμποδίζει να πετύχει τους αντικειμενικούς στόχους που έχει θέσει.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου