Πέμπτη 9 Απριλίου 2015


Ο Ellul, η Αναρχία, ο Ιησούς



Τότε ο Ιησούς τους απαντά ότι δεν έχουν καταλάβει τίποτε, έπειτα προσθέτει αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ: "Γνωρίζετε ότι οι ηγέτες των εθνών τυραννούν τα έθνη και ότι οι Μεγάλοι τα υποδουλώνουν. Δεν θα γίνει το ίδιο μ' εσάς. Όποιος θέλει να είναι μεγάλος σ' εσάς, ας είναι Υπηρέτης". Να, λοιπόν, ποια είναι η γενική γνώμη, που επικρατεί χωρίς κανένα περιορισμό ούτε διαφοροποίηση: όλοι οι ηγέτες των εθνών, οποιοδήποτε και αν είναι το έθνος, οποιοδήποτε και αν είναι το πολιτικό καθεστώς, τυραννούν τα έθνη. Δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική εξουσία χωρίς τυραννία! Αυτό είναι για τον Ιησού προφανές και βέβαιο. Μ' άλλα λόγια, δεν υπάρχει πολιτική εξουσία που να είναι καλή, όταν υπάρχουν ηγέτες και Μεγάλοι! [...] Αλλά ας σημειώσουμε, από την άλλη μεριά, ότι ο Ιησούς δεν κηρύττει την εξέγερση και την υλική μάχη ενάντια σ' αυτούς τους βασιλιάδες και τους μεγάλους. Επιστρέφει το ερώτημα που του τέθηκε και, όπως πολύ συχνά συμβαίνει, βάζει στο παιχνίδι τους συνομιλητές του: "Αλλά σ' εσάς...": δεν είναι το ίδιο σ' εσάς. Μ' άλλα λόγια: μην ασχολείστε τόσο με την καταπολέμηση αυτών των βασιλέων, αφήστε τους κατά μέρος, και συγκροτήστε μια κοινωνία στο περιθώριο, που παύει να ενδιαφέρεται για όλ' αυτά, μια κοινωνία στην οποία δεν θα υπάρχει "εξουσία", αυθεντία, ιεραρχία... Κάντε κάτι άλλο απ' αυτό που γίνεται κανονικά στην κοινωνία, την οποία δεν μπορείτε να τροποποιήσετε: στο χέρι σας είναι να δημιουργήσετε πάνω σ' άλλες βάσεις μια άλλη κοινωνία. Μπορούμε προφανώς να καταδικάσουμε αυτή τη στάση, χαρακτηρίζοντάς την "απολιτική". Και πράγματι, θα το ξαναδούμε, αυτή είναι η συνολική στάση του Ιησού. Αλλά, ας προσέξουμε πως δεν είναι "αντι-κοινωνική", δηλαδή δεν συμβουλεύει να φύγουμε απ' την κοινωνία και να πάμε στην έρημο, αλλά να μείνουμε σαφώς στην κοινωνία και να συγκροτήσουμε κοινότητες που βασίζονται σ' άλλους κανόνες, σ' άλλους νόμους.


Ο Jacques Ellul, στο βιβλίο του Αναρχία και Χριστιανισμός δηλώνει απερίφραστα ότι "ο αγώνας του αναρχισμού είναι ο αγώνας ο καλός", αλλά διαχωρίζει τη θέση του ως προς το εφικτό του οράματος: "ένας γνήσιος αναρχικός φρονεί ότι μια αναρχική κοινωνία, χωρίς κράτος, χωρίς εξουσίες, χωρίς οργάνωση, χωρίς ιεραρχία, είναι εφικτή, βιώσιμη, πραγματοποιήσιμη, ενώ εγώ δεν το νομίζω". Ο Ellul υιοθετεί την "δυτική ψευδαίσθηση της ανθρώπινης φύσης", το homo homini lupus. Ο άνθρωπος, γράφει,  έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά: τον πόθο της απόκτησης και το πνεύμα ισχύος/εξουσίας. Αναπόφευκτα, υποστηρίζει, ο άνθρωπος, αν αφεθεί ελεύθερος, "θα επιδιώξει να κυριαρχήσει", "θα ποθήσει ν' αποκτήσει". 

Όσο κι αν επιμένουμε για το αντίθετο, η ουσιοκρατική ιδέα μοιάζει ανίκητη. Η ελπίδα για ένα πέρασμα από την προϊστορία στο βασίλειο της ιστορίας ελέγχεται για χιλιασμό. Ο μόνος πραγματικός χώρος είναι το κλουβί της καθημερινότητας. Και το τεχνικό σύστημα του κλουβιού...




3 σχόλια:

  1. Ωστόσο, δυτική ψευδαίσθηση αποτελεί και η αντίθετη ιδέα, που θέλει τον άνθρωπο να είναι "καλός" ως προς τη φύση του, με την αλλοτρίωση να προέρχεται από κάτι το "αφύσικο" (π.χ. τον "πολιτισμό", τους "οργανωμένους θεσμούς", κ.ο.κ.) -απ' όπου και οι διαφόρων τύπων "πριμιτιβισμοί", μεταξύ των οποίων και η αναρχική ιδέα ότι το "κακό" ξεκινάει με την εμφάνιση του Κράτους

    Το ζητούμενο είναι, θα έλεγα, μια ρεαλιστική αποτίμηση της ιστορικής εμπειρίας χωρίς εξοστρακισμό του ουτοπικού οράματος.

    Η ελευθερία είναι ευθύνη και διακινδύνευση, δεν είναι δεδομένη από καμμιά φύση, από κανένα παραγωγικό πλεόνασμα ή θεσμική επινόηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμφωνώ. Ψευδαίσθηση είναι η περί φύσης ιδέα ή, έστω, η ιδέα περί κατανόησής της.

      Νόσφυ, Ανώνυμε,
      ευχαριστώ.

      Διαγραφή