Ερωτόκριτος

Μεγάλωσα ακούγοντας τον Ερωτόκριτο του Κορνάρου μέσα στ' αυτοκίνητο, ένα παλιό Simca 1301 S, που οδηγούσε ο πατέρας μου στους δρόμους της Χαλκίδας, σ' εκδρομές στην ηπειρωτική Ελλάδα και, τα καλοκαίρια, στους δρόμους τής δυτικής, συχνότερα, Κρήτης, πιο πολύ στον Αποκόρωνα όπου γεννήθηκε κι έζησε μέχρι τα είκοσι χρόνια του. Σ' ένα παλιό κασετόφωνο, απ' αυτά που έπαιρναν εκείνες τις μεγάλες κασέτες, στη δεκαετία του '70, ακούγαμε τον Ερωτόκριτο από τον Σηφογιωργάκη και τη γυναίκα του, τη Χρυσούλα. 

http://www.erotokritos.gr/

Δεν ξέρω πώς τα κατάφερα, πάντως τα κατάφερα, και μαζί με την απόσυρση του Simca χάθηκε το κασετόφωνο, κάπου εξαφα- νίστηκαν οι κασέτες, δεν βρίσκω γιουτούμπι με τον Σηφογιωργάκη στον Ερωτόκριτο, κάπου έχω μια παλιά, από τις καινούριες, τις μικρές, κασέτα, θα τη βρω. Ευτυχώς, σε μια από τις πολύτιμες κασέτες τού νταλικιέρη βρήκα αυτό τον Ερωτόκριτο του Σηφογιωργάκη, των παιδικών μου χρόνων.  

Ο Ερωτόκριτος, το 10.052 στίχων ποιητικό μυθιστόρημα του Βιτσέντζου Κορνάρου, γραμμένο τον 17ο αιώνα, διαδόθηκε σα δημοτικό τραγούδι στην Κρήτη. Αν και η αρχική μελωδική και ρυθμική του γραμμή διαφέρει από αυτή που γνωρίζουμε σήμερα (ο Baud - Bovy, στο δοκίμιό του για το ελληνικό τραγούδι, αναφέρεται σε σταθερό δίχρονο συλλαβικό ρυθμό), η μουσική αυτή, που ίσως και να επικράτησε χάρη σε τυχαίες επιλογές της μουσικής βιομηχανίας, είναι πια τόσο διαδεδομένη, όχι μόνο στην Κρήτη, όπου ο γνωστός περι-αστικός μύθος θέλει παλιούς γέροντες να τον γνωρίζουν ολόκληρο απέξω, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. 

Η μουσική αυτή και κάποιοι από τους στίχους του Ερωτόκριτου, περισσότερο η αρχή του και, αργότερα, "τα θλιβερά μαντάτα" που έγιναν γνωστά από το Νίκο Ξυλούρη στην παραλλαγή τού Χάλαρη, με σημάδεψαν. Και μ' ακολουθούν από τότε, σαν ίσκιος δροσερός. Αν την αυγή, θαρρείς, πονάς, το μεσημέρι λιώνεις - στου κύκλου τα γυρίσματα ανήμπορος παλιώνεις, έγραφα πάνω σ' ένα παλιό σκοπό μου, πριν από καμιά δεκαριά χρόνια. Ο σκοπός ήταν τριακονταετίας, θαρρώ. Του κύκλου τα γυρίσματα, όχι του τροχού ή του καιρού τ' αλλάματα, αλλά σίγουρα του έρωτα η μπόρεση, πάντα με κινούν. Οι δυο τελευταίοι στίχοι σ' ένα γενέθλιον άσμα, είναι δανεισμένοι από τον Ερωτόκριτο. Κι όταν ακόμα θέλω να πω στην αγαπημένη μου ότι θα περάσω να την πάρω με τ' αυτοκίνητο και θα κορνάρω να κατέβει, της λέω μόνο: Βιτσέντζος...

Ο Ερωτόκριτος είναι χιλιοτραγουδισμένος. Όσο καλό κι αν είναι το φρέσκο κρασί, ένα καλό παλιό μπορεί να πλανέψει μαγικά τη γεύση. Το ίδιο και οι παλιές (όσο πιο παλιές...) καταγραφές, όπως αυτή του Μουντάκη από το αρχείο του Γ. Μπορμπουδάκη:

Αφορμή γι' αυτή την ανάρτηση ήταν η τελευταία απόδοση του Ερωτόκριτου, με πρωτοβουλία τής ομάδας "Παίζουμε Οικολογικά". Η ιδέα τής σύμπραξης 77 καλλιτεχνών βασίστηκε σε ανάλογη ιδέα της αμερικάνικης οργάνωσης playing for change. Έχουμε παίξει στο παρελθόν for change το gimme shelter των Stones, στην ανάρτηση εμπρός, μαρξ! Δεν ξέρω τι θα πει οικολογικά ή for change ή, τουρκιστί, doga icin cal. Το οικόσιτο πρ(ότ)αγμα ξεκίνησε κάποτε σαν εναλλακτική δράση σε μια χαυνωμένη κοινωνία και κατέληξε σε ό,τι να 'ναι, έως και σκάι. Δεν ξέρω τι ακριβώς θέλουν τα παιδιά, όμως η ερωτόκριτη προσπάθεια είναι συγκινητική και υποδειγματικά δημιουργική. Ο Ερωτόκριτος, και πάλι, μας δονεί:

Ο Ερωτόκριτος μας δονεί, όπως δονούσε και τον Τουρκοκρητικό Κεμάλ Οζμπαϊρι τού Ε. Ζάχου, σ' ένα από τα 14 ιστορικά του τραγούδια, που μας παρέδωσαν πριν έξι χρόνια οι Χειμερινοί Κολυμβητές. Στο συγκεκριμένο, ο και παίζων οικολογικά Αργύρης Μπακιρτζής και ο Κώστας Σιδέρης, πάνω στη μελωδία τού Ερωτόκριτου :

"Τι μας χωρίζει;"  ρωτούσε το φίλο του το Γεωργή ο παππούς τού αφηγητή στους "Αθώους και Φταίχτες" της Μάρως Δούκα (Κέδρος, 2004). Κι απαντούσε ο ίδιος: "Οι χοίροι μόνο, εφόσο το κρασάκι το κουτσοπίνω!". Γράφω και πίνω τσικουδιά. Η τσικουδιά έχει (άλλο πάλι μαγικό) άλλη γεύση όταν, καθώς την πίνεις, βλέπεις απέναντι τις Μαδάρες. Δεν με κρατάει τούτη η γεύση. ΑΝΕΚ, Έλυρος, Λατώ, Σούδα, προς Ρέθυμνο, Αποκόρωνας, avec toutes les deux! 

Είχα προειδοποιήσει στην προηγούμενη ανάρτηση. Φεύγω για Κρήτη. Κι έγινα σκέτο blog, διαδικτυακό ημερολόγιο, πώς τα λέγανε τα μπλογκ παλιά... Θα συνέλθω. 

Την ώρα που αυτή η ανάρτηση θα εμφανιστεί στη διεύθυνση  http://mhnymal.blogspot.com , στις 11:30 πριν από το μεσημέρι τής 17ης Αυγούστου, θα ταξιδεύω. 

Στο επανιδείν. Καλό Σεπτέμβρη...