Ο ουδείς Οδυσσέας ξεγέλασε τον Κύκλωπα. Δεν θα ήταν Ουδείς χωρίς τον Κύκλωπα, δεν θα ήταν Οδυσσέας χωρίς τον Όμηρο. Ο άνθρωπος δεν είναι φύση ούτε έχει φύση. Η παράνοια είναι ανθρώπινη εφεύρεση και ορθώνεται σαν έννοια του διαφωτισμού.
Δεν νοείται θυσία χωρίς αυτοθυσία, ούτε το ανάποδο. Η εσωστρέφεια της θυσίας σαν ιστορία του πολιτισμού είναι μισή. Η γενικευμένη θυματοποίηση των πλανώμενων, περιπλανώμενων και μη, είναι τσιράκι της αντιθετικής σύζευξής τους στην κοινωνική παλαίστρα.
Δεν γίνεται κάποιος να σκέφτεται με βάση τις επιθυμίες του. Ή δεν γίνεται να σκεφτεί με άλλη βάση. Δεν υπάρχει πλήρης, γενική και αδιαίρετη ευτυχία, παρά μόνο σαν ανόητη λαχτάρα. Η αναζήτηση της πληρότητας δεν είναι παρά η αγωνία για την κατίσχυση της κενότητας.
Ο επαναληπτικός καταναγκασμός των μυθικών φιγούρων κρέμεται σαν νόμος πάνω απ' τις σκέψεις του Οδυσσέα και των ανώνυμων συντρόφων του. Η ομηρική εισαγωγή στον διαφωτισμό απέχει πολύ από την ιστορία ενός σύγχρονου Οδυσσέα που θ' αντικαθιστούσε τους κωπηλάτες μ' ένα δαμασμένο θαλάσσιο τέρας.
Ο πανούργος Οδυσσέας είναι πρότυπο για επιλογή στάσης ζωής. Δεν εξαφανίζει τον εαυτό του και δεν απαρνιέται την ταυτότητά του, παρά μόνο στη σχέση του με τον Πολύφημο. Η απάρνηση νοείται μόνον σαν διδακτικός μύθος.
Οι περιπέτειες του Οδυσσέα, σαν ποιητική περιγραφή των ρίσκων τα οποία σηματοδοτούν το δρόμο προς την επιτυχία, βασίζονται στο χάπι εντ. Κάθε επιμέρους περιπέτεια επιβεβαιώνει τον νικητή. Η οικονομία είναι χωνευτήρι χαμένων.
Οι περιπέτειες του Οδυσσέα, σαν ποιητική περιγραφή των ρίσκων τα οποία σηματοδοτούν το δρόμο προς την επιτυχία, βασίζονται στο χάπι εντ. Κάθε επιμέρους περιπέτεια επιβεβαιώνει τον νικητή. Η οικονομία είναι χωνευτήρι χαμένων.
Η εδρεύουσα στην οικονομία αστική κοινωνία δεν στηρίζεται στην απάτη, όπως και η ιδιοκτησία δεν είναι κλοπή. Η κλοπή προϋποθέτει την ιδιοκτησία, δεν την αμφισβητεί σαν τέτοια, μόνο την εποφθαλμιά. Η απάτη επιβεβαιώνει, σε αντιδιαστολή, τη σκληρή, πλην τιμία, αγωνία της κεφαλαιακής κερδοφορίας.
Η ιδέα της αλλοτρίωσης των ανθρώπων σε πράγματα ή σε εργαλεία αγνοεί την ανεμπόδιστη αλλαγή των ανθρώπινων σχέσεων. Η λωτοφαγία δεν προσφέρει απλή ψευδαίσθηση ευτυχίας και μόνο. Μπορεί και να συντελεί στη συνειδητοποίηση της ακλόνητης ματαιότητας κάθε στιγμής, όπως και αυτής που αναρριχάται στην ανάγνωση των σκέψεων για τον Οδυσσέα στον τόρνο της Φραγκφούρτης.
Η ροή που συνοδεύει ως παρωδία το ρεύμα της συνείδησης, μαίνεται, έτσι είναι. Όμως ο λόγος που εξαπατά τη φύση, αποδεικνύεται πάντα, σε κάθε τέλος, ο κερατάς του βίαιου συνοικεσίου σκέψης και πραγματικότητας. Πεφωτισμένος, ημίφωτος ή βαθιά νυχτωμένος, ο λόγος είναι φυσική ανάγκη κι εκδήλωση. Η μανική τρέλα κι ο πόνος, και κάθε τρέλα που αγκαζάρει τον πόνο, μπορεί να συνταγογραφείται από τη διαφωτιστική ιατρική, μπορεί και να φλέγεται απ' το περήφανο σαλτάρισμα.
Ο πολιτισμός δεν εξόρισε την ηδονή για να κυριαρχήσει σε βάρος της. Η απόλαυση δεν γνώρισε μόνο καταστολή στους δυστυχείς αιώνες, αλλά και δόξες. Μικρές, άπειρες δόξες της στιγμής, πάντα θ' αντιπαλεύουν την εκπολιτιστική κυριαρχία, πάντοτε θα οργιάζουν σε στρώματα υπερμοντέρνα και στάβλους ερεθιστικούς για αισθητήρες ρινικούς.
Η μοναξιά υπάρχει εκτός από τον ιμπεριαλισμό του αρσενικού κυρίου της Ιθάκης. Η αρχετυπική εταίρα Κίρκη το ένιωσε στον άδειο της τον κόλπο. Μα η μοναξιά, όπως και κάθε αυτοκρατορία, γερνά και καταρρέει την άνοιξη.
Ο πανούργος χομπίστας, η μάγισσα πουτάνα κι η συνετή σύζυγος συνθέτουν ένα θέαμα ζωής σε απόσταση. Εκκρίσεις και απεκκρίσεις, πείνες και δίψες και κορεσμοί διατηρούν την απαθή σημαντικότητά τους, δηλαδή νικούν κατά βάθος.
Ο μύθος της περιπλάνησης αλλοτριώνεται στο διαδικτυακό στερέωμα των απλανών πλανώμενων. Η Πηνελόπη λείπει για δουλειές. Ο χρόνος κάμπτεται σαν γλιστερό μαστίγιο.
Τα άρρωστα τραγούδια που κληροδότησε ο Οδυσσέας μετά από τη μη συνάντησή του με τις Σειρήνες, εμπνέουν επουλωτικά. Η περιπλάνηση του Οδυσσέα είχε προορισμό. Η περιπλάνηση των απόκληρων στ' άρρωστα τραγούδια δεν έχει νόημα να έχει.
Ο πολιτισμός δεν εξόρισε την ηδονή για να κυριαρχήσει σε βάρος της. Η απόλαυση δεν γνώρισε μόνο καταστολή στους δυστυχείς αιώνες, αλλά και δόξες. Μικρές, άπειρες δόξες της στιγμής, πάντα θ' αντιπαλεύουν την εκπολιτιστική κυριαρχία, πάντοτε θα οργιάζουν σε στρώματα υπερμοντέρνα και στάβλους ερεθιστικούς για αισθητήρες ρινικούς.
Η μοναξιά υπάρχει εκτός από τον ιμπεριαλισμό του αρσενικού κυρίου της Ιθάκης. Η αρχετυπική εταίρα Κίρκη το ένιωσε στον άδειο της τον κόλπο. Μα η μοναξιά, όπως και κάθε αυτοκρατορία, γερνά και καταρρέει την άνοιξη.
Ο πανούργος χομπίστας, η μάγισσα πουτάνα κι η συνετή σύζυγος συνθέτουν ένα θέαμα ζωής σε απόσταση. Εκκρίσεις και απεκκρίσεις, πείνες και δίψες και κορεσμοί διατηρούν την απαθή σημαντικότητά τους, δηλαδή νικούν κατά βάθος.
Ο μύθος της περιπλάνησης αλλοτριώνεται στο διαδικτυακό στερέωμα των απλανών πλανώμενων. Η Πηνελόπη λείπει για δουλειές. Ο χρόνος κάμπτεται σαν γλιστερό μαστίγιο.
Τα άρρωστα τραγούδια που κληροδότησε ο Οδυσσέας μετά από τη μη συνάντησή του με τις Σειρήνες, εμπνέουν επουλωτικά. Η περιπλάνηση του Οδυσσέα είχε προορισμό. Η περιπλάνηση των απόκληρων στ' άρρωστα τραγούδια δεν έχει νόημα να έχει.
Σωτηρία και Αρετή - AntonisMath
Αφορμή
αυτών των σκέψεων είναι
το παράρτημα με τίτλο
Οδυσσέας ή Μύθος και Διαφωτισμός
από τη Διαλεκτική του Διαφωτισμού
των Αντόρνο και Χορκχάιμερ.
Τα πλάγια γράμματα,
από τη μετάφραση του Λ. Αναγνώστου
http://nosferatos.blogspot.gr/2011/03/19.html
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίχα ήδη παραπέμψει στο άρθρο του Παντελή Θεοδωρίδη από την προηγούμενη ανάρτηση, στο σύνδεσμο Διαλεκτική του Διαφωτισμού, στο δεύτερο κομμάτι, κάτω από το γιουτούμβιο με τη μουσική του Αντόρνο.
ΔιαγραφήΜε την ευκαιρία, παραπέμπω και στη σελίδα του Φώτη Τερζάκη.