είναι Τρελό το Κοράκι;

Gustave Dore

Είναι τρελό το κοράκι;

Τι θα τολμήσει να ελπίσει;

Ποιος να το πει, σε ποια ράκη;

Ποιον να ελπίσει να πείσει;

Τι θα τολμήσει να ελπίσει

μες στ’ αδυτόμυχο φρέαρ;

Την κρούστα ποιος θα τρυπήσει;

Ποιος θα τσικνίσει το στέαρ;

Μες στ’ αδυτόμυχο φρέαρ

χύνονται απόβλητα πίστης.
Ποιο να ’ταν, τάχα, το δέλεαρ
που έχαψε ο άτυχος μύστης;

Χύνονται απόβλητα πίστης
μες στων ψυχών το καρνάγιο.

Φούσκωμα ατσίγκλιστο κύστης,

χρόνια αιωρούμενο σφάγιο.

Μες στων ψυχών το καρνάγιο
κάποιος τραβάει το χαράκι.

Κι όλο ρωτά σε ήχο πλάγιο:

Είναι τρελό το κοράκι;

     

Edgar Allan Pooh: The Raven (by jjtheatre)

     Στο δοκίμιό του Η Φιλοσοφία της Συνθέσεως, ο Έντγκαρ Άλαν Πόε εξηγεί ότι το ποίημά του Το Κοράκι, όπως και όλα τα έργα του, κατασκευάστηκε "με την ακρίβεια και την αυστηρή συνέπεια ενός μαθηματικού προβλήματος". 

     Πρώτο του μέλημα, ήταν η έκταση. Αποφάσισε ότι θα χρειάζονταν 100 στίχοι. Δεύτερο μέλημα, η επιλογή της αίσθησης που θα μετέδιδε.  Απορρίπτει την Αλήθεια και το Πάθος. Επιλέγει την Ομορφιά. Τρίτη σκέψη, ο τόνος της ομορφιάς. Ο πιο θεμιτός ποιητικός τόνος, συμπεραίνει γρήγορα, είναι η Μελαγχολία. Επόμενο βήμα, η εύρεση μιας κλίμακας στην κατασκευή του ποιήματος. Η Επωδός θα ήταν αυτή, ο Πόε είναι βέβαιος ότι "η ευχαρίστηση βγαίνει μόνον απ' την έννοια της ταυτότητος - της επανάληψης", παράξενο παιχνίδι, το "fort - da" μιας λέξης προς το παρόν άγνωστης... Ο ήχος ναι, όχι όμως και η σκέψη· αυτή, διαρκώς θα άλλαζε. 

     Η καλύτερη επωδός, σκέφτηκε ο Πόε, θα ήταν μια μόνο λέξη. Κι αυτή η λέξη θα έπρεπε να περιέχει το ηχηρότερο φωνήεν, το "o", και το το καταλληλότερο σύμφωνο, το "r". Αφού αποφάσισε για τον ήχο, του ήταν αδύνατο, όπως γράφει, να παραβλέψει τη λέξη Nevermore, (ποτέ πια). Χρειαζόταν, ασφαλώς, μια πρόφαση για την επανάληψη της ίδιας αυτής λέξης. Ήταν προτιμότερο η ίδια πάντα λέξη να επαναλαμβάνεται από ένα μη λογικό πλάσμα, που θα μπορούσε να μιλήσει. Αρχικά, σκέφτηκε τον παπαγάλο. Κι αμέσως μετά, το κοράκι:

     Είχα φθάσει τώρα στη σύλληψη ενός Κορακιού, δυσοίωνου πουλιού και που μονότονα θα επαναλαμβάνει τη λέξη Nevermore στο τέλος κάθε στροφής ενός ποιήματος με μελαγχολικό τόνο και με μάκρος περίπου εκατό στίχων. Μην ξεχνώντας ποτέ το σκοπό - την τελειότητα δηλαδή ή τελειοποίηση όλων των σημείων, ρώτησα τον εαυτό μου: "Απ' όλα τα μελαγχολικά θέματα ποιο είναι σύμφωνα με τη γενική αντίληψη της ανθρωπότητας, το πιο μελαγχολικό;". Ο θάνατος ήταν η πρόδηλη απάντηση. "Και πότε", είπα, "είναι αυτό το πιο μελαγχολικό απ' τα θέματα, πιο ποιητικό;". Απ' όσα ως τώρα αρκετά εξέθεσα, η απάντηση είναι κι εδώ καθαρή. "Όταν συνδέεται πολύ στενά με την Ομορφιά: ο θάνατος, λοιπόν, μιας ωραίας γυναίκας είναι αναμφισβήτητα το ποιητικότερο θέμα στον κόσμο και, το ίδιο, είναι έξω από κάθε αμφιβολία πως τα λόγια που καλύτερα αρμόζουν σ' ένα τέτοιο θέμα, είναι τα γλυκόλογα ενός ορφανεμένου εραστή".

Kristen Lawrence - the Raven (by ?)

     Ο Πόε δίνει λεπτομερείς εξηγήσεις για το κάθε τι στο ποίημά του. Δεν θα επεκταθώ σε άλλες λεπτομέρειες. Μου αρκεί η εκ των προτέρων απόφαση για το ποτέ πια,  αυτού του "αιωνίως πενθούντος" ποιητή, που στο έργο του δεσπόζει μια "λανθάνουσα νεκροφιλία". Η επανάληψη του Nevermore, η επανάληψη του θανάτου μιας νέας γυναίκας, η έλξη που του ασκούσαν οι άρρωστες νέες γυναίκες. Μια φυματική μητέρα που την έχασε παιδί, σφράγισε τη ζωή και το έργο του, όπως χωρίς κόπο βεβαιώνουν οι ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις. 

     Το εκ των προτέρων ποτέ πια με την άλογη λαλιά του Κορακιού, συμβόλισε στην περίπτωση MHNYMAL το σήμα για το οριστικό τέλος του απονενοήματος Καρακάξα, που σφραγίστηκε με τη Σπαραγμάξα. Για το Κοράκι, το ενεδρεύον στην, προσώρας κλειστή, Σπηλιά του Νοσφεράτου, θα δούμε. Εν μέρει, ικανοποιεί ανάγκες που ανακουφίζονταν στην Καρακάξα. Αυτοί οι τόποι έχουν με τον τόπο MHNYMAL τη σχέση που έχουν τα λάιβ με τις στούντιο βέρσιον. Σωστά ρίμαρε ο Νοσφεράτος τον Ταμίστα με την πίστα. Επί της ουσίας, για την Καρακάξα, δεν θα λαλήσω. Εναποθέτω εν εκ του Κόρακος λάιβ ούργημα:

Είναι μονότονο Κοράκι: "Ποτέ Πια"!!!

έτσι απαντά σε κάθε ερώτηση ενός νέου - 

μοιραίου ναύτη με παπιέ μασέ κουπιά,

του ναυαγίου ενός λαμπρού διατηρητέου.

Κάποιες φορές θα πρέπει, βλέπεις, "νεβερμόρ"

να λέει κανείς· κι ας είναι, όπως στο σκάκι,

ένα πιονάκι που θα άλλαζε το σκορ

μεταμορφούμενο σε Ρεν, μ' ένα χαπάκι.

Ναι. ΠΟΤέ πιΑ. Όπως του Πόε το Κοράκι.

the Raven Ballet (David Fernandez) - Αποσπάσματα (black and white by Daviddnyc)

     Το δοκίμιο Η φιλοσοφία της Συνθέσεως σε μετάφραση Ζήσιμου Λορεντζάτου, 

βρίσκεται στο "Edgar Allan Poe - ποίηση και φαντασία" (Πλέθρον, 1982),

 που περιέχει ποιήματα και κείμενα του Πόε, καθώς και κείμενα για τον Πόε, 

ανάμεσά τους και το ψυχαναλυτικό "Η λανθάνουσα νεκροφιλία στο έργο του Πόε", 

της Μαρίας Βοναπάρτη (1932), σε μετάφραση Αλ. Δρακουλίδη.

Η επιμέλεια του βιβλίου είναι του Αλέξη Ζήρα.

Catalyst Theatre's Nevermore (by catalystart)

     Το Κοράκι είναι πολυμεταφρασμένο και στα ελληνικά. 

"Οι Τύχες του Πόε στην Ελλάδα" απασχόλησαν πρόσφατα 

την Χριστίνα Ντουνιά, αναπλ. καθηγήτρια Νέας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και την Κατερίνα Σχινά, μεταφράστρια-κριτικό λογοτεχνίας στο "21 Ιστορίες και το Κοράκι". 

Στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να βρει κάμποσες από τις μεταφράσεις:

- Οι μεταφράσεις του Ουράνη και του Ιωαννίδη στο Περί Γραφής.

- Η μετάφραση του Ιωαννίδη στο blog της Σοφίας (Κολοτούρου).

- Η μετάφραση του Μπλάνα στη Μη Δρώσα Δράση.

κλπ.

Πουλιά της Δυστυχίας (από gerassimos2011)