Γυρνώ ένα χρόνο πίσω και μένω στο ίδιο σημείο. Τέτοιες μέρες για κλέφτες μιλάμε. Ή για φιλέλληνες, όπως ο Μπάιρον. Όμως οι συνέπειες του περσινού ατυχήματος (ονόματι πλιζτουμίτγιου) παραμένουν. Ο χρόνος είναι τρίμμα, όχι τρίμμα - τετριμμένος και ληστής. Ένα βήμα σημειωτόν μόνο, με τη βοήθεια, από πέρυσι, του Elias. Για τις Σκέψεις ενός Ληστού ο λόγος, του Παπαρρηγόπουλου, όχι του ιστορικού, αλλά του Δημητρίου, του λογοτέχνου. Ο ληστής του Παπαρρηγόπουλου τα βάζει με τη σύγχρονή του κοινωνία. Δεν είναι αντικοινωνικός με την έννοια που δίνει ο αμετανόητος μαρξιστής Hobsbawm σε κάποιους ληστές, όπως εκείνοι που αντιμετώπιζαν τις επαναστάσεις σαν ασυνήθιστα καλές ευκαιρίες για εγκλήματα ή που συμπλήρωναν τη σεξουαλική τους διασκέδαση με τον βιασμό. O ληστής είναι πολέμιος αυτού του αλλόκοτα μικτού χώρου, μέσα στον οποίο τα ιδιωτικά συμφέροντα αποκτούν δημόσια σημασία και τον οποίο ονομάζουμε "κοινωνία" (Hannah Arendt, αναφερόμενη στην κοινωνία, όχι όμως στους ληστές).
ο λήσταρχος Καραλίβανος, δεξιά,
ακ-ολούθε
- α π ο σ π ά σ μ α τ α από τις
- π α ρ έ μ β ο λ α από την
Όσον περισσοτέραν σχέσιν έχει τις με την κοινωνίαν τοσούτον δυστυχέστερος είναι. Ο ευγενής, εάν υπάρχη τοιούτος, είναι δυστυχέστερος του πτωχού του εν ταις πόλεσι ο πτωχός του χωρικού, ο χωρικός του ποιμένος, ο ποιμήν του ληστού. Ο δε άνθρωπος εύρισκεν ευτυχίαν εις το οικογενειακόν βίον κατά τους χρόνους των απλών εκείνων ηθών, διότι ήτο στενώτερος ο κύκλος της κοινωνικότητάς του, αλλ’ επελθών δρομέως ο πολιτισμός και συνδέσας προς αλλήλους τους ανθρώπους και τα έθνη, εχαλάρωσε τους οικογενειακούς δεσμούς. Εις τούτο δε συνετέλεσαν ουκ ολίγον και η της γυναικός χειραφέτησις, προϊόν του πολιτισμού.
Εις τας κοινωνίας των ευδαιμόνων εκείνων χρόνων ο άνθρωπος είχε δύω βίους, τον εξωτερικόν βίον και τον εσωτερικόν. Ο πρώτος ήτο ο εν τη κοινωνία ταραχώδης πάντοτε βίος, ο επιφέρων θλίψεις, πόνους και μύρια άλλα, ο δεύτερος, μεταξύ της οικογενείας, όστις ήρεμος ων τότε και ειλικρινής εξηφάνιζε τας θλίψεις του εξωτερικού βίου. Ήτο το φάρμακον της ασθενείας, φάρμακον όμως δραστήριον και ηδύ συνάμα, αποτελεσματικόν και ευάρεστον.
Η γυνή τότε κατώτερα ούσα του ανδρός, και υπακούουσα εις τούτον, δεν ύψωνε την κεφαλήν και εν τη ταπεινώσει της ταύτη ήρχε της οικίας ηπίως και εναρέτως. Ο δε ανήρ γνωρίζων την δύναμιν και επιρροήν του, δεν κατεχράτο αυτής αλλ’ απεναντίας την αδυναμίαν του ωραίου φύλου γνωρίζων επροστάτευε και ηγάπα αυτό.
Δ.Π.
Η μυχιότητα της καρδιάς, αντίθετα από το ιδιωτικό νοικοκυριό, δεν έχει αντικειμενικό συγκεκριμένο χώρο μέσα στον κόσμο, ούτε η κοινωνία, εναντίον της οποίας διαμαρτύρεται και ορθώνεται, είναι δυνατό να εντοπιστεί με την ίδια βεβαιότητα όπως ο δημόσιος χώρος. [...] Το σύγχρονο άτομο και οι ακατάπαυστες συγκρούσεις του, η ανικανότητά του να βολευτεί μέσα στην κοινωνία είτε να ζήσει εντελώς έξω απ' αυτήν, οι αιωνίως μεταβαλλόμενες διαθέσεις του και ο ριζοσπαστικός υποκειμενισμός της συναισθηματικής του ζωής, γεννήθηκε μέσα σ' αυτή την εξέγερση της καρδιάς. [...]
Η επαναστατική αντίδραση εναντίον της κοινωνίας, μέσα στην οποία ο Rousseau και οι Ρομαντικοί ανακάλυψαν την εσωτερικότητα του ατόμου, στρεφόταν προπάντων εναντίον των ισοπεδωτικών αξιώσεων του κοινωνικού, εναντίον αυτού που θα αποκαλούσαμε σήμερα εγγενή κομφορμισμό σε κάθε κοινωνία. [...] Από την άποψη αυτή το αν ένα έθνος συνίσταται ή όχι από ίσους δεν έχει μεγάλη σημασία, διότι η κοινωνία αξιώνει από τα μέλη της να ενεργούν σαν να αποτελούσαν μέλη μιας τεράστιας οικογένειας, η οποία δεν έχει παρά μία γνώμη και ένα συμφέρον. Πριν από την σημερινή αποσύνθεση της οικογένειας, αυτό το κοινό συμφέρον και η ομογνωμία αντιπροσωπεύονταν από τον αρχηγό του σπιτιού, που ασκούσε την εξουσία του με βάση αυτό το κριτήριο, αποτρέποντας την πιθανή διχόνοια ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Η καταφανής σύμπτωση της ανάδυσης της κοινωνίας με την παρακμή της οικογένειας δείχνει καθαρά πως στην πραγματικότητα η οικογενειακή μονάδα αφομοιώθηκε με αντίστοιχες κοινωνικές ομάδες.
H.A.
Ω! μισούμεν και αποστρεφόμεθα την κοινωνίαν διότι αυτή είναι δείγμα την σμικρότητος του ανθρώπου, διότι εξαφανίζει την ατομικότητά του, το εγώ, διότι ο άνθρωπος δεν ζη ειμή δι’ αυτήν, μη έχων ούτε θέλησιν ούτε ελευθερίαν.
Όστις αποτελεί μέρος μιας κοινωνίας, ενός κράτους, είναι δούλος, διότι δεν ανήκει εις αυτόν, ανήκει εις το έθνος. Ώστε ενώ ο Αδάμ μόνος του εσχημάτιζε οίκον, οι απόγονοι αυτού σχηματίσαντες κοινωνίαν όλοι ομού, εσχημάτισαν τον οίκον αποτελούντες έκαστος ελάχιστον μέρος, ο Αδάμ ήτο το εγώ, οι δε απόγονοί του ήσαν τα στοιχεία του εγώ.
Τα τετράποδα ζώα είναι κατά τούτο ανώτερα του ανθρώπου. Διότι ο μεν άνθρωπος εσχημάτισε κοινωνίαν ένεκα της σμικρότητος και αθλιότητός του, τα δε ζώα έμειναν άνευ κοινωνιών γιγνώσκοντα την δύναμίν των. Ο άνθρωπος είναι τρυφηλός και επιθυμεί την κοινωνίαν, το ζώον είναι εγκρατές και δεν έχει ανάγκην αυτής. Ο άνθρωπος καλείται βασιλεύς πάντων των κτισμάτων και εν τούτοις είναι το χαμερπέστατον των όντων, ενώ ο λέων καλείται βασιλεύς των ζώων και είναι ανώτερος του ανθρώπου. Εν συνόψει, δε, το ον το τείνον προς το τέλειον διακρίνει το ελάχιστον των αναγκών κι έχει περισσοτέρας ανάγκας, ο άνθρωπος ή το ζώον; Σιωπώμεν διότι θέλομεν ευρεθή εις την ανάγκην να είπωμεν πικροτάτην αλήθειαν.
Κοινωνία! Λέγουσιν οι εν αυτή και νομίζουσιν ότι λέγουσί τι μέγα, λαμπρόν, αλλά τι καλόν υπάρχχει εντός αυτής, είπετε εν, μόνον εν και κύπτω την κεφαλήν υπό την βαρείαν της κοινωνίας τυραννίαν.
Αλλ’ είσθε μικροί και ποταποί, αι δυνάμεις υμών κατεστράφησαν, ο νους ημβλύνθη το πνεύμα κατέπεσε και η σαρξ ασθενής ανέκαθεν ήδη απέβη ασθενεστάτη. Η κοινωνία; είναι αναγκαία δι’ υμάς. Κυλίεσθε, εντός αυτής, κυλίεσθε.
Δ.Π.
Αντί για την δράση, η κοινωνία αναμένει από κάθε μέλος της ορισμένο είδος συμπεριφορά, επιβάλλοντας αναρίθμητους ποικίλους κανόνες, που όλοι τους κατατείνουν να "ομαλοποιούν" τα μέλη της, να τα κάνουν να συμπεριφέρονται όπως πρέπει, να αποκλείουν την αυθόρμητη δράση και τα εξαιρετικά κατορθώματα. [...]· με την εμφάνιση της μαζικής κοινωνίας, η σφαίρα του κοινωνικού, ύστερα από μιαν εξέλιξη αρκετών αιώνων, έχει φθάσει στο σημείο να περικλείει και να ελέγχει όλα τα μέλη μιας δεδομένης κοινότητας εξ ίσου και με την ίδια δύναμη. Η κοινωνία όμως εξισώνει κάτω απ' όλες τις περιστάσεις, και η νίκη της ισότητας στον σύγχρονο κόσμο δεν είναι παρά η πολιτική και νομική αναγνώριση του γεγονότος ότι η κοινωνία έχει καταστήσει τον δημόσιο χώρο και ότι διάκριση και διαφορά έχουν καταστεί ιδιωτικά ζητήματα του ανθρώπου.
H. A.
Ακούσατε κύριοι, πεπολιτισμένοι, εις το στερέωμα υπάρχουσι κόσμοι τόσοι όση η άμμος της θαλάσσης, εις τους κόσμους τούτους κατά το μάλλον και ήττον ευρίσκονται κάτοικοι πολύ ίσως δαφέροντες των της γης, νομίζετε λοιπόν κύριοι ότι τα όντα ταύτα επειδή δεν ομοιάζουσι με τον άνθρωπον, επειδή δεν έχουσι τους αυτούς χαρακτήρας και δεν εκφράζονται επίσης, δεν έχουσι ψυχήν; Τολμηρός τω όντι αφορισμός;
Τα ζώα δεν περιορίζονται υπό των νόμων ουδέ υπάρχει εις αυτά δια πάσαν πράξιν ην εκλαμβάνει κακήν, και εν τούτοις τις πράττει περισσότερα εγκλήματα ο άνθρωπος ή τα ζώα; είδετε λύκον να φονεύση λύκον τοσούτον συχνά ως άνθρωπος άνθρωπον;
Δ.Π.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της ιδιωτικότητας, πριν από την αποκάλυψη της ενδόμυχης προσωπικής σφαίρας, ήταν ότι ο άνθρωπος υπήρχε στον χώρο του όχι ως πραγματικά ανθρώπινη ύπαρξη αλλά μόνο ως δείγμα του ζωικού είδους άνθρωπος. Αυτό ακριβώς ήταν ο απώτατος λόγος της έσχατης περιφρόνησης που έτρεφαν για την ιδιωτικότητα οι αρχαίοι. Η εμφάνιση της κοινωνίας έχει μεταβάλει την εκτίμηση του συνόλου αυτής της σφαίρας, αλλά πολύ λίγο έχει αλλάξει την φύση της. Ο μονολιθικός χαρακτήρας κάθε τύπου κοινωνίας, ο κομφορμισμός της, που δεν επιτρέπει παρά μόνο ένα συμφέρον και μία γνώμη, πηγάζει σε τελευταία ανάλυση από την μοναδικότητα του ανθρώπινου είδους. Επειδή ακριβώς αυτή η μοναδικότητα δεν αποτελεί φαντασία, ούτε μόνο επιστημονική υπόθεση [...], η μαζική κοινωνία, όπου ο άνθρωπος ως κοινωνικό ζώο κυριαρχεί των πάντων και όπου εκπρώης όψεως η επιβίωση του είδους μπορεί να εξασφαλιστεί σε παγκόσμια λίμακα, μπορεί συγχρόνως να απειλήσει την ανθρωπότητα με αφανισμό.
H. A.
Ότι πράττει ο ληστής το πράττει εξ ανάγκης και τοσούτω μάλλον πρέπει να θαυμάζηται η γενναιοφροσύνη του, όσον περισσότερους έχει εχθρούς. Έχει δε την κοινωνίαν πάσαν, τον κόσμον πάντα. Επί των αποτόμων όμως ορέων εις α κατοικεί συνήθως, καθίσταται ισχυρός, και αντί να σμικρύνηται, ως νομίζετε σεις, απομακρυνόμενος της κοινωνίας, μεγαλύνεται και κραταιούται, έχει σύμμαχον τον κεραυνόν, την βροντήν, τας βροχάς και τους βράχους, έχει σύμμαχον τον φόβον, την πλεονεξίαν και τους τοιούτους θεούς οίτινες εισδύοντες εις τας ψυχάς των κατατρεχόντων αυτούς τας εξασθενεί.
Δ.Π.
παλιάτσος και ληστής
εκ του ροκ του παρελθόντος μας
Ύστατο xαίρε, Παπαγιώργη,
που έγραψες και τα Καπάκια και που
εισήγαγες τη ληξιαρχική ηθική
από την Αρχαιολογία της Γνώσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου