Γιώργος Μακρής: η Τέχνη είναι διάρρηξη

Πώς; Με το "Σλοπ" και τον Μίνγκους, 

κάποια παραλλαγή (ακουστική θέλω να πω)

επειδή το ψαλίδι και το πικάπ

δεν είναι "οι καλύτεροι φίλοι".

Το αυγό μου με περιμένει. Μα εγώ, είμαι σε κατάσταση

έμπνευσης· ας το λοιπόν να περιμένει και να κρυώσει. 

Γ. Μ. Η κύρια αρρώστια, 1967 (μτφ. Ν. Βαλαωρίτη)

Οι σκόρπιοι στίχοι που έκλεισαν την προηγούμενη ανάρτηση γράφτηκαν απ' τον Γιώργο Μακρή, τον ποιητή που πήδησε από την ταράτσα στα 45 του, το 1968, έχοντας ως τότε δημοσιεύσει μόνο ένα κείμενο με την υπογραφή του, στο πρώτο τεύχος του περιοδικού ΠΑΛΙ το 1964: μια μετάφραση του ποιήματος Πέτρα του Ήλιου του Octavio Paz. Είχε γράψει και το Προοίμιο στο ίδιο τεύχος του ΠΑΛΙ, αλλά είχε αρνηθεί να το υπογράψει και αυτό. 

Τα ΓΡΑΠΤΑ του Γιώργου Μακρή, που κυκλοφόρησαν το 1986 από την Εστία, επιμελήθηκε ο ποιητής Ε. Χ. Γονατάς. Το 90% απ' αυτά βρέθηκαν και διασώθηκαν από τον φίλο του Μακρή Άγγελο Καράκαλο και παραδόθηκαν στον Γονατά μέσα σ' ένα τσουβάλι. Σε αρκετούς ο Μακρής ήταν γνωστός από το ποίημα του Σαχτούρη Έζησα Κοντά (μνήμη Γιώργου Μακρή) από τη συλλογή Το Σκεύος (1971) που εισάγει στα ΓΡΑΠΤΑ:

Έζησα κοντά στους ζωντανούς ανθρώπους

κι αγάπησα τους ζωντανούς ανθρώπους

όμως η καρδιά μου ήταν πιο κοντά

στους άγριους άρρωστους με τα φτερά

στους μεγάλους απεριόριστους τρελλούς

κι ακόμα στους θαυμάσια πεθαμένους.

     

Από τα ΓΡΑΠΤΑ του, το πιο πολύ διαβασμένο υποθέτω πως είναι η Προκήρυξη αρ.1 του ΣΑΣΑ (Σύνδεσμος Αισθητικών Σαμποτέρ Αρχαιοτήτων) για την ανατίναξη της Ακρόπολης (εδώ στην εφημερίδα δρόμου του Ηρακλείου Άπατρις - σχετικό αφιέρωμα και στο HappyFew από τον Δημήτρη Γιαννακόπουλο). "Μη σε νοιάζει, θα κατέβω αμέσως" λέγεται ότι απάντησε στον θυρωρό του που τον ρώτησε πού πηγαίνει όταν ανέβαινε στην ταράτσα απεριόριστος, κιόλας με φτερά, για τον θαυμάσιο θάνατο. 

Το ποίημα για τον διαρρήκτη Βούρβαχη το έγραψε μαζί με τους φίλους Νάνο Βαλαωρίτη και Πάνο Κουτρουμπούση. Στο Μέγα Λαϊκό (μαζί με την πρώτη εκτέλεση του Σακαφλιά του Τσιτσάνη) έχει δημοσιευθεί όπως περιέχεται στα ΓΡΑΠΤΑ, χωρίς δηλαδή τα κομμάτια των άλλων δύο που βρίσκονται χωριστά στις σημειώσεις. Πιο κάτω, ο ΘΡΗΝΟΣ στο σύνολό του, με τα αρχικά των συντελεστών στα δεξιά του τελευταίου στίχου κάθε κομματιού:

ΘΡΗΝΟΣ 

για τον διαρρήκτη Κώστα Βούρβαχη

Δεν πρόλαβε
πριν γίνουν δυο
τα εκατομμύρια· τον σκότωσαν στον ξεροπόταμο
κι έτσι
δεν θα κατηφορίσει μ' ένα άσπρο Triumph στην
κεντρικότερη λεωφόρο 
του Rio de Janeiro
δεν θα κατέβει στο ξενοδοχείο Montana 
rue Saint-Benoît
υπέρκομψος και νευρικός                                                 ΓΜ
στα κόλπα,
με φουλάρι,
ωραία κοκτέιλ σε φίνα ρεσόρτ
φοινικιές στους κήπους
σταυρωτά πόδια 
στα μεγάλα καφέ των βουλεβάρδων...
...αφού κι ως τώρα, 
πριν το φίνις του ξεροπόταμου,
στα μπουζούκια τα κορίτσια
τον είχαν όλο "έλα"
και "όπα-όπα"                                                                   ΠΚ
όμως αυτός γουστάριζε ντύσιμο James Bond
και είχε άλλη όψη των πραγμάτων.
Αυστρία - Semmering - Gstadt
Εξωτερική Μογγολία - Μεξικό - Περού
ήταν στο πρόγραμμά του από παιδί.
Θα προτιμούσε εξερευνητής, κατάσκοπος
και σε μυστηριώδη κόλπα εν γένει
ίσως και διπλωμάτης· κι ο πατέρας
του ξυπνούσ' εκείνη τη στιγμή του ονείρου 
τη μάνα του, να σφάξει έναν κόκορα και 
να 
γεμίσει κρασί
το κανάτι γιατί είχε έρθει με το φίλο του 
τραγουδώντας τον "Σακαφιά στα Σάλωνα στα
δυο στενά που τον σκοτώσανε"
κι η μάνα του ξυπόλυτη στις πλάκες με το μαχαίρι
τρεις η ώρα το πρωί.                                                        ΓΜ

Λοιπόν, έτσι εξηγείται
και η κατοχή
του "αναισθητικού" πιστολιού
όπως και όλα τα άλλα
εξηγούνται. 
Και στο τέλος ο "λυπημένος νέος"
τινάχτηκε στα ξεροπόταμα
χωρίς να συμπληρωθεί
το κόλπο 
και να σκορπιστούν γύρω-γύρω
οι θησαυροί
σ' όλους αυτούς τους τόπους
και να πέφτουν τα τσιπς
ελεύθερα στις τσόχες.                                                      ΠΚ    

Άλλωστε ως πλασιέ δεν έζησε

Με αδιάκοπο παράπονο

πως δεν μπορούσε να πληρώσει

το νοίκι - δραχμές 400 - 

ενώ στο δωμάτιό του

ήτανε κρυμμένη μια μικρή

περιουσία, μα

κυρίως τα γάντια του τα άσπρα

η γνώση του για ψεύτικα διαμαντικά

το γούστο του για έργα τέχνης·

δίπλα στις εικόνες ίσως

κανένας Τσαρούχης κανένας

Εγγονόπουλος, κι έτσι

τελικά, το συμπιεσμένο όνειρό του

έσκασε σαν λάστιχο αυτοκινήτου

ντεραπάροντας στην άσφαλτο

μια μέρα βροχερή

πέφτοντας τ' αυτοκίνητο

επάνω σ' ένα δέντρο - και το δέντρο ήταν αυτός.              ΝΒ

Έτσι λοιπόν αρχίσανε οι μπούκες 
με τ' όνειρο μιας γενναιοδωρίας προσεχούς.
Γιατί το ορόσημο της λεβεντιάς
και
της 
άνεσης
λεγόταν 2.000.000.
Έτσι το σκέφτηκε: Δεν ήθελε να νοικοκυρευτεί
μετά, ούτε κατάστημα ν' ανοίξει
ήθελε όμως να γνωρίσει κάποτε
τον Charles Mingus, ή τον Kenny Clarke
και να την φουμάρουνε παρέα σε 
ένα μόρτικο studio, rue de l' Ancienne Comédie
ή στους 52 δρόμους

ήθελε να γνωρίσει τον Genet

ήθελε ίσως να γράψει ένα πολύ μυστήριο 

βιβλίο στο Saint-Paul de Vence

ή στο Urbino (που το 'χε δει τότε που

δούλεψε στο καμιόνι-ψυγείο της

Perrugia σαν σωφέρ) μακριά από την οδό Μαυρομιχάλη.  ΓΜ

Και συνάμα σκέφτηκε:

να φτιάξει μια στολή 

σαν στρατιωτική αλεξιπτωτιστού

γεμάτη με τρανζίστορ μηχανήματα

για κάθε σκοπό

από ραδιοφωνάκι

μέχρι ακτίνες θανάτου

γεμάτη με καλώδια και εξαρτήματα,

μέχρι και προωθητήρες τζετ

στις μπότες, 

και μ' αυτά τα ρούχα να εργάζεται.

Να εμφανίζεται τιμωρός 

και να χάνεται αόρατος, 

αήττητος απ' τη χωροφυλακή

και τους αστυφύλακες, 

περιφρονητής και ολύμπιος. 

Ώσπου να τα 'φτιαχνε δυο 

τα εκατομμύρια και μετά

να το 'ριχνε στα "γούστα".                                                ΠΚ    

Περί αυτού επρόκειτο δηλαδή. 

Πλην όμως, αν εξαιρέσει κανείς

κάμποσους δίσκους από Μάρκο Βαμβακάρη

μέχρι Eric Dolphy και McLean και Pergolesi

προς το παρόν

τίποτ' ακόμα: το '66 θα γινόντουσαν δυο τα

εκατομμύρια. Κι αυτός θα έμπαινε στα είκοσι οχτώ

κι ήταν καιρός ν' αρχίσουν τα ωραία.

Αλλά στον ξεροπόταμο της Φιλοθέης

η μπερέτα εκπυρσοκρότησε 

και ο σφαγμένος κόκορας λάλησε για τελευταία

φορά

τρεις η ώρα το πρωί, ενώ ο πατέρας του

τραγουδούσε τον Σακαφιά

κι η μάνα του ξυπόλυτη τον ξεπουπούλιζε

ενώ η Ursula Andress μισόγυμνη

χαμογελούσε από το Playboy, Via Veneto

τρεις η ώρα το πρωί!                                                        ΓΜ

     To σημείωμα του Γιώργου Μακρή, 

στο τέλος του χειρογράφου του ΘΡΗΝΟΥ:

Άγνωστός μας, υπογραφόμενος "διαρρήκτης - ποιητής" (προφανώς φίλος του νεκρού), μας απέστειλε το παρακάτω ποίημα. Το δημο-σιεύουμε μ' ευχαρίστηση: Αφού (κι αφότου) ο De Quincey μίλησε "περί της δολοφονίας θεωρουμένης ως μιας των Καλών Τεχνών", νομίζουμε πως δεν θα 'ταν άσκοπο να τονιστεί πως η Τέχνη είναι με τον τρόπο της μια διάρρηξη: Διάρρηξη του οποιουδήποτε κλεμμένου και προφυλαγμένου χώρου. Και δεν αναφερόμαστε κλειστά στο γνωστό απόφθεγμα του Proudhon:"La propriété s' est le vol". Ο χώρος είναι ο κόσμος. 

  

Το απόφθεγμα του Προυντόν είναι το γνωστό η ιδιοκτησία είναι κλοπή. Εννοώντας το ίσως, έγραφε σ' ένα νεανικό ποίημα "Είμαι χαρούμενος.../ που δεν αφήνουμε ίχνη". Το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο το χρησιμοποιούσε. Όπως στο ποίημα ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΛΙΓΟΙ που κατέληγε: 

Είμαστε οι προάγγελοι του χάους.


 
O Mingus το 68, τη χρονιά 
που ο Μακρής σάλταρε (dcjohn62)