Στις δύο από τις τρεις προηγούμενες αναρτήσεις, στα συμμαζέματα, ερμηνείες και βουλώματα και στις αυταπόδεικτες αυταπάτες, εμφανίστηκαν στίχοι του Χάινε.
Ιδιαίτερα στην πρώτη από αυτές τις αναρτήσεις, ο Χάινε δεσπόζει και υπερέχει ακόμα και σε σχέση με την ηρωίδα της ανάρτησης, την κ. Κικίδη - Μουλά. Στην ίδια ανάρτηση δίνεται και ο σύνδεσμος για το ιστολόγιο του Κώστα Κουτσουρέλη, που τον έχει μεταφράσει. Η πρώτη ελληνική μετάφραση του Χάινε έγινε από τον Άγγελο Βλάχο, όπως πληροφορεί σε άρθρο του στο Βήμα το 1997 ο καθηγητής του Παν. Ιωαννίνων Γιώργος Βελουδής. Στο όνομα του Χάινε στηρίζεται η «ειρωνικότερη» και η πιο απροσδόκητη, σύμφωνα με τον Βελουδή, ομοιοκαταληξία σ' ολόκληρη τη νεοελληνική ποίηση. Καρυωτακική, αλλά του Ρίτσου, παρακαλώ:
Θα σας χτυπά τη βάρβαρη και κούφια κεφαλή
το ίδιο σφυρί που τ' άγαλμα κομμάτιασε του Χάινε,
μα η μέρα πάντα των Ποιητών τα μέτωπα φιλεί
κι' άστρινες μνήμες των νεκρών γενεών σε λήθης χάη 'ναι.
το ίδιο σφυρί που τ' άγαλμα κομμάτιασε του Χάινε,
μα η μέρα πάντα των Ποιητών τα μέτωπα φιλεί
κι' άστρινες μνήμες των νεκρών γενεών σε λήθης χάη 'ναι.
Ο Χάινε είχε προσωπικές σχέσεις με τον Μαρξ. Στο σημείωμά του στην Εκλογή από τις Grundrisse, ο Γ. Χοντζέας αναφέρει ότι ο Μαρξ αφιέρωνε σε κάποιους μαρξιστές σοσιαλδημοκράτες τη φράση τού Χάινε έσπειρα δόντια δράκοντα και φύτρωσαν ψύλλοι. Ο Ένγκελς, στο ο Λουδοβίκος Φόυερμπαχ και το Τέλος της Γερμανικής Κλασικής Φιλοσοφίας, κατηγορεί τους Γερμανούς καθηγητές - δάσκαλους της νεολαίας: Και έπρεπε η επανάσταση να κρύβεται πίσω από αυτούς τους καθηγητές, πίσω από τις σχολαστικά σκοτεινές λέξεις τους, τις βαριές ανιαρές περίοδές τους; Δεν είταν, λοιπόν, ίσα-ίσα, οι άνθρωποι που περνούσαν τότε για εκπρόσωποι της επανάστασης, οι φιλελεύθεροι, οι πιο σφοδροί αντίπαλοι της φιλοσοφίας αυτής που μπέρδευε τα μυαλά; Αυτό όμως που δεν είδαν ούτε οι κυβερνήσεις ούτε οι φιλελεύθεροι, το είδε από το 1833 κιόλαςένας τουλάχιστο άνθρωπος και αυτός, βέβαια, ονομαζόταν Ερρίκος Χάινε.
Όπως διαβάζουμε στο Radical Desire, ο Χάινε είχε πει ότι ο κομμουνισμός χρησιμοποιεί μια γλώσσα που κάθε λαός μπορεί να καταλάβει: τα στοιχεία της είναι η πείνα, ο φθόνος, και ο θάνατος. Αυτός ο φαρμακόγλωσσος κομμου- νισμός θα ήταν ο ακτινοβόλος, υπέροχος σκοπός προς τον οποίο θεωρούσε ο Χάινε ότι τρέχει ο 19ος αιώνας, πάντως, πάνω σε σιδερένιες ράγες, δηλαδή πάνω σε τρένο, που με την ασταμάτητη δύναμη του έγινε και ο νέος μύθος της κοινωνίας του 19ου αιώνα, πού αντικατέστησε τις παλαιότερες φυσικές μεταφορές της ‘’θύελλας και ορμής’’ ή ‘’λάβας’’ των επαναστατικών κινημάτων του 18ου αιώνα, όπως επισημαίνει στο Οι Μεταμορφωσεις της Ταυτότητας - Έθνος, Νεωτερικότητα και Εθνικιστικός Λόγος ο Πέτρος Θεοδωρίδης.
Ίσως η πιο γνωστή φράση που αποδίδεται στον Χάινε είναι: Όπου έχουν κάψει βιβλία, θα καταλήξουν να καίνε ανθρώπους. Βιβλία που κατασχέθηκαν δυνάμει του "ιδιώνυμου", βιβλία του Χάινε, ανάμεσα σε πολλών άλλων, όπως ο Μαρξ και ο Φρόιντ, έκαιγαν φασίστες στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Σήμερα η αστυνομία στις ΗΠΑ κατάσχει βιβλία των ανταλλακτικών βιβλιοθηκών του κινήματος Occupy, που ξεκινούν με τη φράση του Χάινε ένα απαντητικό φιλμάκι:
Ο Φρόιντ γεννήθηκε επτά μήνες μετά το θάνατο του Χάινε, το 1856. Δεν έκρυβε τη γοητεία που του ασκούσε, αναφερόταν συχνά στα γραπτά του, μάλλον όχι τόσο συχνά όσο το έκανε για τον Γκαίτε. Μια υποσημείωση του Φρόιντ στο ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας (μτφ. Γ. Βαμβαλή, Επίκουρος 1994), ήταν και η αφορμή για να γραφτούν όσα προηγήθηκαν. Σ' αυτή την ξεκαρδιστική "ομολογία" του Χάινε, παρατιθέμενη από τον Φρόιντ, ήθελα να καταλήξω τόση ώρα:
Σε έναν μεγάλο ποιητή επιτρέπεται να εκφράζει, τουλάχιστον αστειευόμενος, αυστηρά απαγορευμένες ψυχολογικές αλήθειες. Έτσι ομολογεί ο Χ. Χάινε: "Είμαι ο ειρηνικότερος άνθρωπος. Οι επιθυμίες μου είναι: μια ταπεινή καλύβα, μια αχυρένια στέγη, αλλά ένα καλό κρεβάτι, καλό φαΐ, γάλα και βούτυρο, πολύ φρέσκα, λουλούδια στα παράθυρα, μπροστά στην πόρτα μερικά ωραία δέντρα, κι αν ο καλός θεός θέλει να με κάνει τρισευτυχισμένο, ας μου δώσει τη χαρά να δω κρεμασμένους σε αυτά τα δέντρα κάπου έξι με εφτά από τους εχθρούς μου. Με όλη μου την καρδιά θα τους συγχωρήσω πριν από τον θάνατό τους όλα τα κακά που μου έκαναν στη ζωή - ναι, πρέπει να συγχωρούμε τους εχθρoύς μας, όχι όμως πριν κρεμαστούν". (Heine, Gedanken und Einfälle).
Εντάξει, οι συνειρμοί είναι συνειρμοί και εδώ έχει παρατηρηθεί ότι γινόμαστε έρμαιά τους. Διαβάζοντας την "ομολογία" του Χάινε, μου 'ρχονται στο νου τα δέντρα του νότου με τα παράξενα φρούτα, με το αίμα στα φύλλα και στις ρίζες...
Μου 'ρχεται στο νου το Strange Fruit και η συγκλονιστική ερμηνεία της Billie Holliday:
Όχι ότι τέτοια δέντρα δεν ευδοκίμησαν και στην Ελλάδα...
Αυτά...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου